DNA EN CELLEN
De hele blauwdruk van ons lichaam is opgeslagen in ons DNA.
DNA is een afkorting van deoxyribonucleïnezuur, de drager van erfelijke informatie van de meeste levende wezens. DNA is opgebouwd uit twee strengen die spiraalsgewijs als een wenteltrap om elkaar gewonden zijn. Men spreekt van een dubbele helix. Het DNA ligt opgerold in de chromosomen. In een lichaam bevinden zich wel tot 40 miljard cellen en in de kern van iedere cel is DNA te vinden. DNA is een molecuul. Dit is heel klein en nauwelijks met het blote oog te zien.
De wetenschappers Watson en Crick ontdekten dat de treden van de wenteltrap de vier basen vormen A(denine), T(hymine), C(ytocine) en G(uanine. Een A is altijd gekoppeld aan een T en een C aan een G. Deze treden vormen een code die door de letters af te lezen is. Afhankelijk van in welke volgorde de basen worden aangetroffen in de helix zal dit een DNA code vormen.
Om een code te kunnen aflezen gebeurt er nog veel meer binnen een cel, het is net een kleine fabriek die we de eiwitten/proteïne noemen. De krachten en bewegingen hiervan zijn heel precies bekend. Het DNA doet niets zelf binnen de fabriek, maar de eiwitten lezen het DNA. Voordat dit kan, moeten de eiwitten worden aan gemaakt. Na een heel proces wordt de code een gen genoemd, deze bevindt zich in een chromosoom. In iedere cel bevinden zich 46 chromosomen. Al het DNA in je lichaam wordt genoom genoemd. DNA is dus eigenlijk een persoonlijk code en maken je uniek. DNA kan ook beschadigen, dit komt door invloeden van buitenaf. Sommige schade kan de cel herstellen, maar er kan ook blijvende schade zijn.
DNA is het bouwplan van alles wat leeft, een soort code die in iedere cel in je lichaam te vinden is, waarin staat hoe die cel gemaakt moet worden. DNA is in staat om zichzelf te kopiëren. Er zijn inmiddels al meer dan vijfduizend ziektes ontdekt waarvan de oorzaak in het DNA zit.
Onderzoek naar DNA heeft het ook mogelijk gemaakt om DNA te bewerken middels CRISPR-Cas, een techniek waarbij eiwitten kunnen worden geprogrammeerd om heel nauwkeurig in DNA te knippen om bijvoorbeeld foutjes in menselijk DNA te repareren. Men kan tegenwoordig synthetische cellen maken waarvoor synthetisch DNA gebruikt moet worden. Ook kan er een cel met samengesteld DNA gemaakt worden.
Bron: Hoogleraar Johan den Dunnen - Medische Genoomtechnologie in het Leids Universitair Medisch Centrum
Hoogleraar John van der Oost - Microbiologie aan de Universiteit van Wageningen
Terug naar BEWUSTZIJN